چاه جذبی فاضلاب

چاه جذبی فاضلاب و اهمیت آن در صنعت ساختمان

امروزه سیستم دفع فاضلاب به یکی از ارکان اساسی در طراحی ساختمان‌ها تبدیل شده است. با توجه به نبود شبکه فاضلاب شهری در بسیاری از مناطق، چاه جذبی به عنوان راهکار اصلی برای مدیریت فاضلاب ساختمان‌ها شناخته می‌شود. انتخاب بین چاه جذبی و مخزن سپتیک به عواملی مانند جنس خاک، سطح آب‌های زیرزمینی و نوع زمین بستگی دارد.

امروزه کمتر ساختمانی را و کمتر مکانی می توان یافت که در آن شبکه انتقال فاضلاب ساختمان وجود نداشته باشد، یکی از موارد مهم در صنعت ساختمان ،سیستم دفع فاضلاب سبک و یا سنگین بوده و برای این عمل می بایست یا فضایی در دل خاک در نظر گرفت به صورت چاه جذبی یا  آن را به لوله های شبکه فاضلاب شهری ( در صورت وجود و راه اندازی ) هدایت کرد.

هر چند برای قسمت دوم نیازی به حفر و اجرای چاه فاضلاب نیست ولی نیاز به حفر چاه آب باران ( مگر در شرایطی که سطح آب های زیر سطحی مکان ساختمان بالا بوده و قادر به حفر چاه نباشیم ) و یا حداقل چاهی برای جمع آوری آب های سطحی می باشد و می بایست که حفر آنها نیز مورد محاسبه و طراحی قرار گیرد.

عمدتا در نقشه های ساختمانی متاسفانه جزئیات و دیتیلی بابت چاه جذبی داده نمی شود و متاسفانه طراحی و مهندسی آن بوسیله مقنی (چاه کن) انجام می شود.

لذا در این مطلب به درج مواردی در این خصوص می پردازیم به امید آنکه مورد استفاده دوستان و سازندگان محترم واقع شود.

انتخاب نوع دفع و چاه جذبی فاضلاب، بستگی به جنس خاک ، نوع زمین و سطح آب زیر زمینی منطقه داشته و در مناطقی که خاک آن به میزان کافی شن و ماسه یا خرده سنگ داشته باشد از چاه جذبی و در مناطقی که خاک آن حاوی رس فراوان یا خاصیت باتلاقی بوده یا سطح آب زیر زمینی بالا باشد (در صورت عدم وجود سیستم فاضلاب شهری) از چاه (مخزن) سپتیک استفاده می گردد.

انتخاب بین چاه جذبی و مخزن سپتیک به عواملی مانند جنس خاک، سطح آب‌های زیرزمینی و نوع زمین بستگی دارد.

اجزای تشکیل‌ دهنده چاه جذبی

گلدانی (ورودی چاه):

• • دهانه مخروطی شکل که فاضلاب را به چاه هدایت می‌کند.

  • امروزه از گلدانی‌های پلاستیکی به جای نمونه‌های سفالی استفاده می‌شود.

( توضیح : به دهانه چاه که شکل گلدان داشته (مخروطی یا قیفی) گلدانی گویند و در واقع گلدانی محل جمع آوری فاضلاب و استقرار انتهای لوله های فاضلاب و وظیفه هدایت فاضلاب به چاه را دارد. سابقا یک گلدان بزرگ به اندازه دهانه چاه از جنس سفال بر روی آن قرار می داند ولی امروزه از گلدانی های پلاستیکی بهره گیری می شود.)

میله چاه:

• • قسمتی با قطر ۸۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر و حداقل عمق ۶ متر.

  • کول‌ گذاری تا عمق ۳ متر برای جلوگیری از ریزش.

(توضیح : گلویی به قطر ۸۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر که تا سطح لایه نفوذ پذیر خاک عمق داشته را میله گویند. البته بهتر است جهت کاهش اثرات منفی حفر چاه بر سازه ساختمان ،همواره حداقل عمق میله ۶ متر باشد. که در صورت نرم نبودن خاک آن میتوان تا ۳ متر ارتفاع را کول گذاری کرد البته این کول گذاری در سالهای پیش به صورت طوقه چیزی با آجر اجرا می شد.)

انباره (مخزن نفوذ پذیر):

• • مخزن گنبدی شکل در لایه‌های نفوذپذیر خاک.

  • وظیفه اصلی: جداسازی آب از فاضلاب و نشت آن به خاک.

(توضیح : مخزن گنبدی شکل چاه که در لایه نفوذ پذیر خاک حفر می گردد را گویند و وظیفه آن جمع آوری فضولات و جداسازی آب از فاضلاب توسط نشت در لایه های نفوذ پذیر خاک می باشد. در صورت نرم بودن خاک این فضا هم به دلیل جلوگیری از ریزش آن، کول گذاری صورت می پذیرد.
لازم بذکر است حتما باید چاه آب باران و آب های سطحی از چاه فاضلاب انسانی جدا بوده و بهتر است حد الامکان چاه مربوط به آب باران از چاه فاضلاب انسانی دور باشد. مگر در شرایط خاص که در مقاله دیگری به آن پرداخته شده است.)

نکات کلیدی در طراحی چاه جذبی

• جداسازی چاه فاضلاب انسانی و آب باران:

  • فاصله مناسب بین دو چاه برای جلوگیری از آلودگی.

• استانداردهای حفاری:

  • عمق میله حداقل ۶ متر با کول‌ گذاری در خاک‌ های نرم.

• استانداردهای زیست‌ محیطی:

  • جلوگیری از آلودگی آب‌ های زیرزمینی.

محاسبه حجم انباره چاه جذبی

عوامل مؤثر در محاسبات:

• جنس خاک (شن، ماسه، رس)

• تعداد ساکنین و میهمانان

• نوع کاربری ساختمان (مسکونی، تجاری)

چالش‌های رایج در اجرای چاه جذبی

• نقشه‌های ناقص: عدم درج دیتیل چاه در نقشه‌های سازه.

• طراحی غیراصولی: اجرای چاه توسط افراد غیرمتخصص (مقنی‌ها).

• خطرات زیست‌محیطی: آلودگی آب‌های زیرزمینی در صورت طراحی اشتباه.

نکته اینکه : محاسبات بالا به صورت سر انگشتی می باشد و مقدار های دقیق بستگی به عوامل مذکور می باشدو

سوالات متداول (FAQ)

۱. تفاوت چاه جذبی و سپتیک تانک چیست؟

• چاه جذبی در خاک‌های نفوذپذیر و سپتیک تانک در خاک‌های رسی یا مناطق با آب زیرزمینی بالا استفاده می‌شود.

۲. حداقل فاصله چاه فاضلاب از سازه چقدر است؟

• حداقل ۳ متر از پی ساختمان و ۱۵ متر از چاه آب آشامیدنی.

توجه مهم:

شرکت آذر رانش موتور با هدف ارتقای دانش فنی فعالان صنعت ساختمان، این محتوا را به صورت رایگان ارائه می‌دهد. لازم به ذکر است این شرکت در حوزه اجرای چاه جذبی فعالیت نداشته و تخصص اصلی ما در طراحی و اجرای تاسیسات مکانیکی ساختمان می‌باشد.